ทำความรู้จัก "บอคเซีย (Boccia)" กีฬาน่ารู้ของฮีโร่ พาราลิมปิก ทีมชาติไทย
"บอคเซีย" (Boccia) เป็นหนึ่งในชนิดกีฬาที่ได้รับการกล่าวขวัญถึงมาตลอดของทีมชาติไทย ในมหกรรมกีฬาคนพิการแห่งมวลมนุษยชาติ "พาราลิมปิก เกมส์" แม้จะเป็นกีฬาที่คนไทยไม่ค่อยคุ้นหูสักเท่าไร แต่อย่างไรก็ตาม กลับเป็นหนึ่งในชนิดกีฬาที่นักกีฬาคนพิการของไทยประสบความสำเร็จมากที่สุด ไม่ว่าจะเป็นในระดับภูมิภาค ระดับทวีป หรือระดับโลก ซึ่งที่ผ่านมา นักกีฬาบอคเซียทีมชาติไทยคว้าเหรียญ "พาราลิมปิก" มาครองได้แล้วมากมาย
โอกาสนี้ TrueID Sports ขอนำทุกท่านไปทำความรู้จักกับกีฬา บอคเซีย ว่ามีประวัติความเป็นมาอย่างไร และมีวิธีการเล่นอย่างไรกันบ้าง
ประวัติ และความเป็นมา
มีความเชื่อกันว่า กีฬาบอคเซีย มีต้นกำเนิดตั้งแต่สมัยกรีกโบราณ ก่อนจะมีการเผยแพร่ไปยังสหราชอาณาจักร ในปี 1978 และมีการดัดแปลงรูปแบบการเล่น เพื่อให้เหมาะสมกับผู้พิการทางสมอง และพิการทางกายอย่างรุนแรง ทั้งนี้ มีความเห็นพ้องต้องกันไปในทิศทางที่เชื่อว่ากีฬาดังกล่าว ได้ถูกคิดค้นขึ้นเพื่อให้ผู้พิการได้มีส่วนร่วมกับการออกกำลังกาย ได้ผ่อนคลายทั้งจิตใจ และกล้ามเนื้อ รวมทั้ง ยังเป็นการฝึกฝนในการใช้สมอง วางแผนกลยุทธ์ และได้ฝึกใช้ทักษะควบคุมกล้ามเนื้อส่วนต่าง ๆ ของร่างกายอีกด้วย
ทั้งนี้ บอคเซีย ได้ถูกบรรจุเข้าสู่มหกรรมกีฬา "พาราลิมปิก เกมส์" ตั้งแต่ปี 1984 จนกระทั่งแพร่หลายไปกว่า 50 ประเทศทั่วโลก อย่างไรก็ตาม ไม่มีปรากฏแน่ชัดว่า บอคเซีย ได้เริ่มเข้ามาในประเทศไทยตั้งแต่สมัยใด
ลักษณะการเล่น
ลักษณะการเล่นของ บอคเซีย คล้ายกีฬาเปตอง คือ แบ่งผู้เล่นออกเป็น 2 ฝ่าย แต่ละฝ่ายพยายามโยน กลิ้ง ขว้าง เตะ หรือปล่อยลูกบอลสีแดงหรือสีน้ำเงินไปตามราง (ตามลักษณะความพิการ) เพื่อให้ลูกเข้าไปใกล้ลูกเป้าหมายสีขาว ให้มากที่สุดภายในเวลาที่กำหนด บนพื้นสนามเรียบ โดยฝ่ายใดที่มีบอลมีใกล้ลูกเป้าหมายมากกว่าจะเป็นฝ่ายชนะ
ประเภทการแข่งขัน
สำหรับประเภทการแข่งขันนั้น จะไม่มีการแบ่งแยกชายหญิง แต่จะแบ่งกลุ่มการเล่นตามความพิการ ออกเป็น 7 ประเภท ดังนี้
1. ประเภทบุคคล BC1
2. ประเภทบุคคล BC2
3. ประเภทบุคคล BC3
4. ประเภทบุคคล BC4
5. ประเภทคู่ BC3 คู่ละ 2 คน มีนักกีฬาสำรองได้ 1 คน
6. ประเภทคู่ BC4 คู่ละ 2 คน มีนักกีฬาสำรองได้ 1 คน
7. ประเภททีม (BC1+BC2) ทีมละ 3 คน ขณะแข่งขันจะต้องมีนักกีฬาประเภท BC1 อย่างน้อย 1 คน มีนักกีฬาสำรองได้ 1-2 คน
ลักษณะการแบ่งกลุ่มตามความพิการในการแบ่งกลุ่มการเล่นตามประเภทความพิการนั้น ได้มีการอธิบายไว้ดังนี้
1. ประเภท BC1
เป็นการเล่นสำหรับผู้พิการทางสมอง ผู้เล่นสามารถมีผู้ช่วยเหลือ 1 คน ซึ่งนั่งอยู่ทางด้านหลังเขตโยนประมาณ 2 เมตร ในที่กำหนดให้ ซึ่งสามารถมาด้านหน้าและช่วยเหลือนักกีฬาตามที่ผู้เล่นร้องขอ เช่น ปรับหรือจัดเก้าอี้ของผู้เล่นให้มั่นคงส่งบอลให้ผู้เล่น หรือคลึงบอลตามที่นักกีฬาร้องขอและได้รับอนุญาตจากผู้ตัดสิน
2. ประเภท BC2
เป็นการเล่นสำหรับผู้เล่นซึ่งพิการทางสมอง ซึ่งผู้เล่นไม่มีสิทธิมีผู้ช่วยเหลือในการเล่น
3. ประเภท BC3
เป็นการเล่นสำหรับผู้เล่นที่แขนขาทั้งสี่เคลื่อนไหวลำบาก และผู้เล่นไม่สามารถเข็นรถได้เอง ซึ่งต้องมีการช่วยเหลือด้วยรถเข็นไฟฟ้า โดยผู้เล่นจะไม่สามารถจับหรือปล่อยได้ สามารถเคลื่อนไหวแขนได้ แต่มีข้อจำกัดในการผลักดันบอลเข้าสู่สนาม ดังนั้นผู้เล่นแต่ละคนจะได้รับอนุญาตให้มีผู้ช่วยเหลือได้ แต่ผู้ช่วยเหลือจะต้องอยู่ในเขตโยน ของผู้เล่น และหันหลังให้สนาม ห้ามมองการเล่น
4. ประเภท BC4
เป็นการเล่นสำหรับผู้ที่แขนขาทั้งสี่เคลื่อนไหวได้ลำบาก ร่วมกับการควบคุมการเคลื่อนไหวลำตัวได้ยาก โดยผู้เล่นมีความสามารถพอที่จะแกว่งแขน เพื่อโยนลูกบอคเซียสู่เข้าสนาม ซึ่งอาจต้องใช้เวลามากในการจับและปล่อยบอล แต่ผู้เล่นจะไม่ได้รับสิทธิ์ใช้ผู้ช่วยเหลือได้
ขนาด และรูปแบบของสนาม
กีฬาบอคเซีย กำหนดความกว้างของสนามที่ 6 เมตร ยาว 12.5 เมตร เป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า ส่วนท้ายสนามแบ่งเป็น 6 ช่อง สำหรับผู้แข่งขันใส่หมายเลขที่ช่อง 1-6 จากซ้ายไปขวา มีเขตรูปตัว (V) เป็นเขตห้ามลูกเป้าหมายอยู่บริเวณดังกล่าว และจะมีเส้นกากบาท (+) อยู่กึ่งกลางสนามสำหรับวางลูกเป้าหมาย
อุปกรณ์ที่ใช้ในการเล่น และการแข่งขันได้มีการกำหนด อุปกรณ์สำคัญต่าง ๆ ที่ใช้สำหรับการแข่งขัน ดังนี้
1. ลูกบอลสีแดง สีน้ำเงิน และสีขาว ทำด้วยหนังแท้หรือหนังเทียมเย็บ ขนาดเส้นรอบวงขนาด 270 + 8 มิลลิเมตร น้ำหนัก 275 + 12 กรัม ขนาดใกล้เคียงลูกเปตอง (ลูกสีแดง และสีน้ำเงิน สำหรับผู้เล่นแต่ละฝ่าย ซึ่งมีฝ่ายละ 6 ลูก บอลขาว มีจำนวน 1 ลูก เรียกว่า ลูกเป้าหมาย)
2. ป้ายบอกสัญญาณสีแดง และสีน้ำเงิน ใช้สำหรับแจ้งให้ฝ่ายที่จะต้องส่งบอลเข้าสู่สนาม เริ่มการแข่งขันต่อไป
3. สายวัด สำหรับวัดระยะห่างลูกบอลสี จากลูกเป้าหมาย
4. กล่องหรือถาดสำหรับใส่บอลเสีย (บอลที่ออกนอกสนาม หรือเล่นผิดกติกา)
วิธีการแข่งขัน
เริ่มด้วยการเสี่ยงเหรียญ เมื่อฝ่ายใดชนะจะได้รับสิทธิ์ในการเลือกว่าจะเป็นฝ่ายโยนบอลเข้าสนามก่อนหรือหลัง ฝ่ายโยนบอลก่อนจะได้บอลสีแดง และประเภทบุคคล จะถูกกำหนดให้อยู่ในช่องหมายเลข 3 ขณะที่ช่องหมายเลข 2 และ 4 เป็นของประเภทคู่ และช่องหมายเลข 1, 3 และ 5 สำหรับประเภททีม ตามลำดับ ซึ่งผู้ได้รับสิทธิ์ในการโยนลูกเป้าหมาย (สีขาว) เข้าสนามก่อน จะต้องโยนให้ลูกเป้าหมายอยู่ในสนามเหนือเส้น V
จากนั้นจึงโยนลูกสีแดง (ก่อนโยนลูกทุกครั้งจะต้องได้รับสัญญาณจากผู้ตัดสินก่อนทุกครั้ง)ต่อมา ฝ่ายตรงข้ามจะได้รับสัญญาณให้โยนลูก ก่อนที่ผู้ตัดสินจะเป็นผู้ให้สัญญาณป้าย โดยพิจารณาว่าสีใดอยู่ห่างจากลูกเป้าหมายมากกว่ากัน โดยจะมีการโยนลูก จนกว่าจะครบฝ่ายละ 6 ลูก หรือหมดเวลาตามกำหนด เรียกว่าจบ 1 จบ จากนั้น จึงนับคะแนนในจบนั้น และเริ่มการแข่งขันจบใหม่ เมื่อสิ้นสุดการแข่งขัน จะมีการนับคะแนนรวม ฝ่ายใดได้คะแนนมากกว่า ฝ่ายนั้นจะเป็นผู้ชนะ
เวลาที่ใช้ในการการแข่งขัน สำหรับเวลาที่ใช้ในการแข่งขันนั้น จะขึ้นอยู่กับลักษณะของกลุ่มผู้แข่งขันในแต่ละประเภท ดังนี้
1. ประเภทบุคคล BC1, BC2 และ BC4 ใช้เวลา 5 นาที/คน/จบ แข่งขันจำนวน 4 จบ
2. ประเภทบุคคล BC3 ใช้เวลา 6 นาที/คน/จบ แข่งขันจำนวน 4 จบ
3. ประเภทคู่ (BC3) ใช้เวลา 8 นาที/คู่/จบ แข่งขันจำนวน 4 จบ
4. ประเภททีม (BC1 และ BC2) ใช้เวลา 6 นาที/ทีม/จบ แข่งขันจำนวน 6 จบ
กติกาสำคัญในการแข่งขัน
- ขณะโยนลูกบอลเข้าสนาม ห้ามร่างกาย (หรืออุปกรณ์ช่วย) ของผู้แข่งขัน สัมผัสเส้นสนาม
- ขณะโยนลูกบอล สะโพกของผู้แข่งขันจะต้องสัมผัสเก้าอี้
- ห้ามรบกวนคู่ต่อสู้ไม่ว่ากรณีใด ๆ (ยกเว้นอาการธรรมชาติ)
- ผู้ช่วยนักกีฬาประเภท BC3 ห้ามหันหน้าเข้าสนามจนกว่าจะแข่งขันจบนั้นจะแล้วเสร็จ
- ในระหว่างการแข่งขันห้ามกระทำการใด ๆ จนกว่าจะได้รับอนุญาตจากผู้ตัดสิน
- มีการลงโทษฝ่ายละเมิดกติกา โดยให้ฝ่ายตรงข้ามโยนบอลพิเศษ (คราวละ 2 ลูก)
- มีการแข่งขันพิเศษ (ไท – เบรก) กรณีคะแนนเท่ากัน
ขอขอบคุณข้อมูลจาก
bocciatechnics.com
parasport.org.uk
ข่าวที่เกี่ยวข้อง
- สรุปรายชื่อทัพนักกีฬาไทย 79 คน 15 ชนิดกีฬา ลุยศึกพาราลิมปิกเกมส์ 2024
- สู้สุดใจ!! ดารารัตน์-ชิลชิตพยัค คว้าเหรียญทองแดง ปิงปองพาราลิมปิก
- เปิดทำเนียบเหรียญนักกีฬาไทย ศึกพาราลิมปิก เกมส์ ทุกครั้งตั้งแต่อดีตจนปัจจุบัน
- เติมกำลังใจ! ทรู คอร์ปฯ มอบซิม GO Travel ให้นักกีฬาไทยสู้ศึกพาราลิมปิก
