ม้า (Horse) เป็นสัตว์ดึกดำบรรพ์อีกชนิดหนึ่งที่มนุษย์เลี้ยงไว้ใช้งานมานานหลายพันปีแล้ว ในยุครุ่งเรืองของอารยธรรมกรีกโรมัน นอกจากม้าจะถูกเลี้ยงไว้ใช้งาน เป็นยานพาหนะขนส่งสินค้าแล้ว ม้าอีกกลุ่มจะได้รับการฝึกให้เป็นสัตว์คู่ใจของนักรบ เมื่อยามเกิดศึกสงคราม ม้าเป็นสัตว์ชนิดแรก ๆ ที่นักรบคัดเลือกให้ไปออกรบด้วย นั่นจึงทำให้มนุษย์กับม้ามีความผูกพันกันมาอย่างยาวนาน รูปภาพโดย Cristine Benton : Unsplash พูดถึงกีฬาที่ใช้ม้ามาเกี่ยวข้อง ทั้งกีฬาขี่ม้า (Horse Riding) แข่งม้าโปโล (Polo) ซึ่งเป็นกีฬาที่นักกีฬาต้องมีม้าเป็นของตัวเอง ต้องคอยฝึกฝนม้าให้มีความพร้อมจึงจะใช้ม้าตัวนั้นลงสนาม เพื่อให้เราสามารถควบคุมม้าได้ตามคำสั่งที่ต้องการ แต่รู้หรือไม่ว่ายังมีกีฬาอีกหนึ่งชนิด ที่ใช้ม้าเป็นส่วนหนึ่งในการแข่งขันเช่นเดียวกัน แต่ที่ต่างกันไปคือ นักกีฬากับม้านั้นไม่รู้จักกันมาก่อน และที่ยากไปกว่านั้น ม้าที่นำมาใช้ในการแข่งขัน ไม่ใช่ม้าที่ผ่านการฝึกฝนให้รู้จักคำสั่งของมนุษย์ แต่เป็นม้าจอมดื้อที่เราเรียกกันว่า ม้าพยศ นั่นเอง รูปภาพโดย Joseph Keil : Unsplash กีฬาชนิดนั้นคือ โรดิโอ (Rodeo) เป็นกีฬาพื้นเมืองที่เชื่อว่ามีต้นกำเนิดในฟาร์มแห่งหนึ่งของประเทศสเปน แต่ได้รับความนิยมมากในทวีปอเมริกา โดยเฉพาะในประเทศเม็กซิโก แคนาดา และสหรัฐอเมริกา แต่เดิมเป็นการฝึกฝนทักษะของคาวบอยที่ทำงานในฟาร์ม ซึ่งคาวบอยที่ดีจะต้องมีความแข็งแรง รวดเร็ว สามารถกำราบฝูงม้าและฝูงวัวให้เชื่องได้ ในรัฐเท็กซัส (Texas) สหรัฐอเมริกา มีคาวบอยและคาวเกิร์ลที่ถูกฝึกฝนหลักสูตรการควบคุมสัตว์ในฟาร์มอย่างจริงจัง เมื่อเวลาผ่านไป จากทักษะการควบคุมสัตว์ จึงกลายเป็นการกีฬาที่ได้รับความนิยมในยุคสมัยต่อมา รูปภาพโดย Jordan Heinrichs : Unsplash คำว่า Rodeo ในภาษาอังกฤษ มาจากคำว่า Rodear ในภาษาสเปน มีความหมายเกี่ยวข้องกับกิจกรรมในฟาร์มปศุสัตว์ ในทำนองว่าเป็นการห้อมล้อมหรือไล่ต้อนสัตว์ให้เข้าไปในคอก ซึ่งสอดคล้องกับการฝึกทักษะของคาวบอยในทวีปอเมริกา ที่ต้องฝึกการไล่ต้อนฝูงสัตว์ให้ออกไปหากินในทุ่งหญ้านั่นเอง กีฬาโรดิโอมีหลายประเภท ในช่วงแรกเป็นการแข่งขันขี่ม้าและวัวพยศแบบจับเวลา นักกีฬาต้องขึ้นบนหลังม้าหรือหลังวัวที่มีอาการฟึดฟัด แล้วควบมันให้วิ่งไปยังเส้นชัยให้เร็วที่สุด ต่อมาการแข่งขันโรดิโอเริ่มบรรจุกติกาที่ซับซ้อนมากขึ้น ไม่ว่าจะเป็นการแข่งขี่ม้าพยศคล้องลูกวัว หรือบางที่ใช้เหยื่อเป็นลูกแพะ โดยจัดการแข่งขันทั้งแบบเดี่ยวและแบบทีม แข่งขี่ม้าพยศล้มวัวขนาดใหญ่ และที่เพิ่งเกิดขึ้นไม่นาน คือการแข่งขี่ม้าพยศอ้อมถัง ที่ต้องทำเวลาให้เร็วที่สุด ควบคู่ไปกับการโชว์ลีลาผาดโผนเพื่อเรียกคะแนนจากคณะกรรมการด้วย รูปภาพโดย Fran Hogan : Unsplash ระยะหนึ่งกีฬาโรดิโอได้รับความนิยมแพร่ไปถึงทวีปยุโรป หลายประเทศจัดการแข่งขันเพื่อความสนุกสนาน มีการพนันขันต่อเกิดขึ้น จึงเริ่มเกิดการต่อต้านจากองค์กรพิทักษ์สัตว์ ในที่สุดกีฬาโรดิโอจึงต้องยุติลงในประเทศอังกฤษ เนเธอร์แลนด์ เยอรมนี แต่ในสหรัฐอเมริกา มีความพยายามผลักดันให้โรดิโอเป็นกีฬาประจำรัฐ โดยเฉพาะในรัฐไวโอมิง (Wyoming) เซาท์ดาโกตา (South Dakota) และเท็กซัส (Texas) แต่ยังไม่เป็นผลสำเร็จเพราะมีผู้คัดค้าน แต่อย่างไรก็ตาม กีฬาที่ต้องนำสัตว์มาเกี่ยวข้องย่อมขึ้นอยู่กับรสนิยม หลายรัฐจึงพยายามออกแบบกติกาให้ทารุณสัตว์น้อยลงที่สุด รูปภาพหน้าปกโดย Jordan Heinrichs : Unsplash
